Το κτίριο
Το επιβλητικό κτίριο του Γυμνασίου Αρρένων είναι κτισμένο στο ΒΑ άκρο της πόλης της Δράμας, στο τέρμα της οδού Μητρ. Χρυσοστόμου. Η ευρύτερη περιοχή, όταν άρχισε η κατασκευή του σχολείου, ήταν αμπελώνες και φυσικά το πιο μακρινό σημείο από το κέντρο της πόλης, στους πρόποδες του Κορυλόβου, όπως έλεγαν οι παλιότεροι.
Το οικόπεδο διαστάσεων 172.80×115.20 δηλ συνολικού εμβαδού 19.906,56 τετραγ. μέτρων, συνορεύει Βόρεια με το Εθνικό Στάδιο, Νότια με την οδό Καντακουζηνού, Ανατολικά με την οδό Δούκα Ζέρβα και Δυτικά με την οδό Μακεδονομάχων. Η έκταση αυτή ανήκε στην Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα, της οποίας τα περιουσιακά στοιχεία διαχειριζόταν η Ανωτέρα Ενοριακή Αντιπροσωπεία Δράμας.
Όπως προκύπτει από πιστοποιητικό του 1961 του υποθηκοφύλακα κ. Κ. Σακκελαρόπουλου με την υπ. αριθμ. 1 απόφαση της επιτροπής που συστάθηκε “περί εκκαθαρίσεως και διανομής των παρουσιών των τέως Χριστιανικών Κοινοτήτων …”, στις 17 Αυγούστου 1959 αποφασίσθηκε η μεταβίβαση της κυριότητας του οικοπέδου στο Ταμείο Ανεγέρσεως Διδακτηρίων Δράμας .
Το κτίριο άρχισε να κατασκευάζεται γύρω στο 1927-28 και αποτελεί ένα από τα εκατοντάδες διδακτήρια που κατασκευάσθηκαν στην τετραετία της κυβέρνησης του Ελ. Βενιζέλου, δηλ 1928-32.
Θεμελιώθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1928 ημέρα Κυριακή
Θα πρέπει πάντως να είχαν εγκριθεί κάποια κονδύλια για την έναρξη των εργασιών από την οικουμενική κυβέρνηση του Ζαΐμη με υπουργό οικονομικών τον Καφαντάρη, γιατί οι πρώτες προκαταρκτικές εργασίες έγιναν το 1927.
Εδώ θα πρέπει να μνημονευθούν τα ονόματα των δυο υπουργών Παιδείας κατά την διάρκεια της θητείας των οποίων κατασκευάστηκε το σχολείο και προχώρησαν σε μια πρώτη ριζική μεταρρύθμιση της Ελληνικής Παιδείας.
Από 17/10/28 μέχρι 1/1/30 υπουργός ήταν ο κ. Κ. Γόντικας και από 2/1/30 μέχρι 26/5/32 ο Γ. Παπανδρέου.
Η ανάγκες της εποχής
Η έναρξη λειτουργίας του πλήρους εξατάξιου γυμνασίου ήταν μία λύση αλλά δεν ήταν αυτό που ζητούσαν οι Δραμινοί. Επιπλέον το γεγονός αυτό για το οποίο είχαν γίνει προετοιμασίες από καιρό, επισκιάστηκε από την Μικρασιατική Καταστροφή.
Το σχολείο στεγάζονταν στο σημερινό νηπιαγωγείο της οδού Ηφαιστείωνος (πρώην ΠΙΚΠΑ) αλλά είχε και παραρτήματα, κατά καιρούς, στο σπίτι των κ. Καπαλά – Αλεξιάδη, που ειρωνικά αποκαλούνταν από τους μαθητές Καπιτώλιο, στο ορφανοτροφείο αλλά και στον πάνω όροφο των εκπαιδευτήριων5. Διευθυντής του σχολείου ήταν ο κ. Μανωλάκος (1924-25-26) με υποδιευθυντή τον κ. Χαρισιάδη.
Φυσικά το κτίσιμο του μεγαλοπρεπούς σχολείου δεν ήταν μόνο θέμα πολιτικής της κυβέρνησης αλλά και απαίτηση της Δραμινής κοινωνίας.
Ήδη από τις αρχές του αιώνα ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος είχε αποφασίσει την κατασκευή μεγάλων και ευπρεπών σχολείων με την βοήθεια της ερανικής επιτροπής, προκείμενου να αντιπαρατεθούν στα μεγάλα και πλούσια τουρκικά σχολεία που στεγάζονταν στα κτίρια του σημερινού Στρατιωτικού Νοσοκομείου και στο Ορφανοτροφείο Αρρένων.
Αλλά και οι πολίτες της Δράμας εδώ και χρόνια σε κάθε ευκαιρία ζητούσαν καινούργιο σχολείο. Στη σημαντικότερη εκδήλωση τους για το θέμα αυτό, στις 10 Μάιου 1921 σε πάνδημο συλλαλητήριο στη πλατεία της Ελευθερίας, απαίτησαν την λειτουργία Γυμνασίου. Στο συλλαλητήριο πήραν μέρος οι τοπικές αρχές, ο μητροπολίτης Αγαθάγγελος Μάγνης, πλήθος κόσμου και οι μαθητές του τότε Ημιγυμνασίου, εκ μέρους των οποίων μίλησε ο Θ. Αναγνώστου.
Όπως αναφέρει ο ίδιος, ο τότε γυμνασιάρχης κ. Χαρισιάδης “..ενώ ενέκρινε τη σκοπιμότητα του συλλαλητηρίου βρήκε μη αναγκαία την παρουσία της νεολαίας και γι’ αυτό στους ελέγχους σημείωσε : ΑΞΙΟΙ ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΩΣ, δικαιολόγησε δε την παρουσία τους ως αποτέλεσμα “νεανικού ενθουσιασμού”.
Οι πρώτοι απόφοιτοι του εξατάξιου Γυμνασίου Δράμας βγαίνουν το σχολ.έτος 1922-23. Μερικοί από αυτούς είναι: Αναγνώστου Θ., Χολέβας Ι.,Αλεξίου Γ., Βαλιάνης Δ., Θεοδωριδου Σ., Γρηγοριάδου Ι., Θεολόγου Π., Κόκκινος Α., Στολίγκας Α.
Η κατασκευή
Το καινούργιο κτίριο του γυμνασίου δεν είναι μόνο επιβλητικό αλλά και άριστο στην κατασκευή του , η οποία έγινε σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα.
Στην αρχική του μορφή έχει μήκος μπροστινής πλευράς 56 μέτρα και της πίσω, κάθετης στο μέσον του κτιρίου, πτέρυγας (αμφιθέατρο ) 14 μ. Εξ ολόκληρου το κτίριο φτιάχτηκε με πέτρα, ενώ από τσιμέντο είναι τα θεμέλια, οι κολώνες, τα δοκάρια, και οι κάμαρες της κεντρικής και των πλάγιων εισόδων. Αντίθετα οι καμάρες των παραθύρων είναι φτιαγμένες από πέτρα. Στην κατασκευή του κτιρίου δούλεψαν “πετράδες” από την Πυρσόγιανη Ιωαννίνων.
Ο εξωτερικός τοίχος αλλά και ο παράλληλος, προς τα μέσα, σε αυτόν, που προσδιορίζει τα όρια των αιθουσών έχουν πάχος 50εκ. και είναι επίσης λιθόκτιστοι. Το κτίριο είναι διώροφο και στον επάνω όροφο έχει ψευδοροφή, όπως και το αμφιθέατρο το οποίο βρίσκεται σε ένα επίπεδο μεταξύ των δυο ορόφων και στην βορινή πλευρά.
Όλες οι αίθουσες διδασκαλίας είναι νότιες και έχουν διαστάσεις 6x9x4,5. Συνολικά υπάρχουν 16 αίθουσες και ορισμένοι μεγάλοι βοηθητικοί χώροι, κάτω από το αμφιθέατρο, που αρκετά χρόνια αργότερα θα μετατραπούν σε αίθουσες διδασκαλίας.
Όπως προκύπτει από την ταμπέλα που υπάρχει πάνω στο κτίριο κατασκευαστής ήταν ο κ. Ι. Καλογήρου, εργολάβος δημοσίων έργων. Της ίδιας χρονιάς (1932) είναι και φωτογραφία που βρήκαμε στο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ (Θ. Αθανασιάδη 1932) με υπότιτλο “το νεόδμητον Μέγαρον του Γυμνασίου Δράμας”. Στο ίδιο ημερολόγιο διαβάζουμε (σελ.83-84) “…μόνον πολύ αισθητή η έλλειψης Διδακτηρίων διότι το Νεόδμητον Μέγαρον του Γυμνασίου θα χρησιμοποιηθεί το νέο έτος…”, “…ένα από τα ωραιότερα της Ελλάδος και με την μεγαλυτέραν ίσως περιοχήν “.
Επίσης σε άλλη φωτογραφία της ίδιας εποχής φαίνεται ότι δεν έχει αρχίσει ακόμη η δενδροφύτευση, η οποία θα γίνει τα έτη 1937-38. Πρώτα θα δενδροφυτευθεί η δυτική πλευρά και αργότερα η ανατολική.
Η πρώτη φωτογραφία του σχολείου, που βρήκαμε, μας δείχνει το κτίριο πριν την αποπεράτωση του χωρίς στέγη και σοβάδες.
Την φωτ. βρήκαμε και στα ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΦΥΛΛΑ να συνοδεύει το άρθρο “Η ΔΡΑΜΑ” του ΔΡΑΜΗΝΟΥ. Το άρθρο αυτό μεταξύ άλλων λέει: “..το δε εν τη περιφέρεια ταύτη ανεγερθέν Μέγαρον της Μέσης Εκπαιδεύσεως είναι το πρώτον εν Ελλάδι από πάσης απόψεως, κινούν τον θαυμασμόν των επισκεπτών του, ημετέρων και ξένων”.
Τα πρώτα χρόνια
Παρά το ότι το σχολείο είναι έτοιμο από το 1932 δεν θα λειτουργήσει αμέσως, αλλά στο διάστημα από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο του 1935, όπως προκύπτει από τις προσωπικές μαρτυρίες των περισσότερων από τους τότε μαθητές που συναντήσαμε.
Ερευνώντας το αρχείο της τοπικής εφημερίδας της εποχής “ΘΑΡΡΟΣ” βρήκαμε τις εξής πληροφορίες για το θέμα αυτό :
Στο φύλλο τις 7/1/35 σχόλιο, μάλλον ειρωνικό, για την μη παραλαβή του κτιρίου λόγο απουσίας του υπευθύνου παραλαβής σε γαμήλιο ταξίδι.
Στις 13/1/35 συνεδρίαση της επιτροπής παραλαβής υπό την προεδρία του κ. Οικονομίδη, προέδρου της σχολικής εφορίας, με την συμμετοχή του διευθυντή του σχολείου κ. Θεριανού.
22/1/35 σχόλιο γιατί λείπουν θρανία , θερμάστρες και γραφεία.
Στις 25/1/35 πρόσκληση του Διευθυντή κ. Θεριανού προς τους γονείς των μαθητών για έκτακτη γενική συνέλευση στις 3/2/35 με θέμα την εκλογή τριών μέλλων της σχολ. εφορίας.
31/1/35 Για πρώτη φορά αναφέρεται ότι έγινε συγκέντρωση μαθητών στο νέο γυμνάσιο στις 30/1/35 , γιορτή των Τριών Ιεραρχών, και από εκεί για εκκλησιασμό στη μητρόπολη.
Στις 11/2/35 τα μέλη της σχολ. εφορίας Χρ.Οικονομίδης, Η.Τζήμας και Δαβίδ αποφάσισαν να ιδρυθεί Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων.
27/2/35 πληροφορούμαστε ότι εκδόθηκε και κυκλοφόρησε το περιοδικό “ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΠΡΟΒΟΛΕΥΣ ” από τους μαθητές και τις μαθήτριες του σχολείου.
Πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι και παλαιότερα είχαν εκδοθεί από μαθητές του σχολείου περιοδικά όπως “ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ” , “ΦΙΛΙΠΠΟΙ” με πρωτεργάτες τους Θ. Αναγνώστου, Κ. Δρακόπουλο, Α.Κόκκινο, Ξ.Μπινόπουλο κ.ά.
Την εποχή αυτή έχουμε κυβέρνηση Π. Τσαλδάρη με Υπουργό Παιδείας τον Θ. Τουρκοβασίλη και Δήμαρχο Δράμας τον Στ. Κισαγισλή.
Οι περισσότεροι από αυτούς που συναντήσαμε αναφέρθηκαν στη συμβολή του Δημάρχου Γρ. Παζιώνη 1929-32 στην πραγματοποίηση του έργου.
Με την έναρξη λειτουργίας του σχολείου τοποθετείται πάνω από την κεντρική είσοδο, μαρμάρινη πλάκα με το παρακάτω κείμενο, που αποδίδεται στον μέχρι τότε Διευθυντή κ. Διάφα:
Μουσάων νηόν τονδ’ εδείματο Ελλάς αρίστη μήτηρ, οίς τέκεσιν, εσθλόν αγώνα φρεσίν. Τοισι δ’αεθλεύουσιν ες ουρανόν ούνομ’ ικάνει ος τε ρ’ αριστεύει, και κλέος πάτρη εή.
Που σημαίνει: Αυτόν τον ναόν των Μουσών, η Ελλάδα η άριστη μάνα, τον έκτισε για τα παιδιά της να είναι ευγενικός αγώνας του πνεύματος. Το όνομα αυτών που αμιλλώνται για το βραβείο το ανυψώνει στον ουρανό και αυτός που αριστεύει φέρνει δόξα στην πατρίδα του.
Η λειτουργία του
Διευθυντής του καινούργιου σχολείου, που είναι εξατάξιο και μεικτό, γίνεται ο κ. Θεριανός. Μέχρι την Γ΄ τάξη το σχολείο είναι ενιαίο αλλά από την Δ΄ τάξη χωρίζεται σε πρακτικό, στην ανατολική πτέρυγα, και σε κλασικό, στη δυτική, με υπεύθυνο τον κ. Γιαννίκα. Την πρώτη χρονιά η ΣΤ΄ τάξη έχει 90 μαθητές με δύο τμήματα στο κλασικό και 15 στο πρακτικό.
Οι μαθητές φορούν καπέλα με γείσο και κουκουβάγια, ενώ οι μαθήτριες μαύρες ποδιές και μπερέδες με κονκάρδα όπου αναγράφεται ο αριθμός καταλόγου τους. Υποχρεούνται να χαιρετούν βγάζοντας το καπέλο τους. Από το σχολ. έτος 1937-38 σε εφαρμογή νόμου της κυβέρνησης Μεταξά το σχολείο γίνεται οκτατάξιο (Νέου Τύπου), μέχρι τον πόλεμο.
Παράλληλα λειτουργεί και το γυμνάσιο Παλαιού Τύπου μέχρι να αποφοιτήσουν όλοι εκείνοι που τελείωσαν το εξατάξιο Δημοτικό. Στο οκτατάξιο Γυμνάσιο (Νέου Τύπου) γράφονται οι μαθητές, αφού τελειώσουν τη Δ΄ Δημοτικού. Με την έναρξη κάθε σχολ. έτους οργανώνεται άτυπο παζάρι στο προαύλιο του σχολείου, όπου οι καινούργιοι μαθητές αγοράζουν μεταχειρισμένα βιβλία, φθηνότερα από ότι στο εμπόριο, από τους παλιότερους.
Παρά τις άσχημες οικονομικές συνθήκες οι μαθητές πληρώνουν τόσο για την εγγραφή τους στο σχολείο όσο και τα χαρτόσημα που απαιτούνται για την έκδοση των τίτλων σπουδών της Σχολής Μέσης Εκπαιδεύσεως όπως ονομάζεται το σχολείο.
Στο διάστημα αυτό υπάρχει στρατιωτική πειθαρχία και οργάνωση και οι μαθητές υποχρεούνται ακόμη και να χαιρετούν “..δια ανατάσεως της χειρός”. Στα χρόνια αυτά τελειώνει και η περίφραξη του Σχολείου όπως και το ενσωματωμένο Εθνικό Στάδιο. Το 1937 τον μήνα Απρίλιο έγινε στον χώρο του σχολείου η Α΄ Γεωργική Έκθεσις Δράμας ” …και εσημείωσεν εξαιρετικήν επιτυχίαν “.
Το άγαλμα στην αυλή του σχολείου
Το 1938 μεταφέρθηκε το άγαλμα, που υπάρχει στην αυλή του σχολείου , από την Πλατεία της πόλης. Παριστά την Μάνα που δίνει το σπαθί στο παιδί της και του δείχνει την Βουλγαρία.
Πάνω στο άγαλμα με ανάγλυφα γράμματα γράφει:
ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΛΗ ΜΑΣ 1912-1922 Ο ΔΗΜΟΣ ΔΡΑΜΑΣ
Η φωτογραφία που έχουμε είναι από κάρτα που ταχυδρομήθηκε την 1/1/1928 και δείχνει τόσο τη θέση του αγάλματος στην πλατεία όσο και τα ανάγλυφα γράμματα.
Η μεταφορά του έγινε μάλλον για να μη δημιουργούνται τριβές με τη γειτονική χώρα. Έτσι στην καινούργια θέση του αγάλματος η μάνα δείχνει στο παιδί της το σχολείο. Εκτός από τη μεταφορά όμως φρόντισαν να εξαφανίσουν τα γράμματα και να κοντύνουν το βάθρο.
Το άγαλμα αυτό όμως είχε και άλλη περιπέτεια , αφού σε πρακτικό του συλλόγου των καθηγητών στις 18-1-1945 διαβάζουμε ότι η σχολ. επιτροπή αποφάσισε να σβηστούν τα ( Βουλγάρικα ) γράμματα που υπάρχουν πάνω του.
Η ταλαιπωρία του όμως συνεχίζεται μέχρι σήμερα με τη συνεχή αναγραφή συνθημάτων από νεαρούς Δραμινούς.
Δραστηριότητες
30-6-1938 εγκαινιάζεται το Εθνικό Γυμναστήριο, που ονομάζεται Κάβδιο Στάδιο, με την τέλεση των ΙΔ΄ Πανθρακικών Αγώνων. Τα εγκαίνια και την έναρξη των αγώνων κήρυξε ο Υπουργός Γενικός Διοικητής Θράκης κ. Π. Κάβδας.
Το πρόγραμμα περιλάμβανε στρατιωτικές και μαθητικές επιδείξεις, διασυλλογικούς αγώνες, στρατιωτικούς αγώνες, χορούς από μαθητές και αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων.
Οι αναπαραστάσεις αυτές έγιναν με κάθε λεπτομερείς και ήταν νυκτερινές παρουσία πάνω από 5000 ατόμων. Το σχολείο μας παρουσίασε το “Γάμο του Μ. Αλέξανδρου με την Ρωξάνη” .
Στο ρόλο του Μ. Αλέξανδρου ο μαθητής κ. Δ. Οικονομίδης και της Ρωξάνης η κ. Μ. Τσίγκα. Ο αριθμός των μαθητών όπως προκύπτει από τον Γενικό Έλεγχο του σχολείου έχει ως εξής:
- Έτος 1937 -38, 839 μαθητές
- Έτος 1938 -39, 1094 μαθητές
- Έτος 1939 -40, 661 μαθητές και άλλοι 473 στο Γυμνάσιο Νέου Τύπου
- Έτος 1940 -41, 513 μαθητές
ενώ το Γυμνάσιο Νέου Τύπου ανεξαρτητοποιείται διοικητικά και για το ελάχιστο διάστημα που λειτουργεί μέχρι τον πόλεμο έχει δικό του Διευθυντή τον κ. Μαμέλη.
Περίοδος 1940 - 1945
Την 28η Οκτωβρίου 1940 το σχολείο δεν λειτούργησε.
Οι μαθητές συγκεντρώθηκαν για προσευχή στο προαύλιο, αλλά η ανησυχία ήταν διάχυτη ακόμη και στους καθηγητές, οι οποίοι σκυθρωποί μπαινόβγαιναν χωρίς να κτυπούν το κουδούνι. Μεταξύ των μαθητών μόνο ένας, γιος γιατρού, που είχε ραδιόφωνο στο σπίτι “κάτι” είχε ακούσει.
Όταν μετά την προσευχή ο Διευθυντής ανακοίνωσε την κήρυξη του πολέμου και ακολούθησε ο αποχαιρετισμός μαθητών-καθηγητών αυθόρμητα μαθητές οργάνωσαν συλλαλητήριο, κατά το οποίο πετροβόλησαν το σπίτι του Δραμινού αντιπροσώπου του Ιταλικού Μονοπωλίου, που ήταν απέναντι από την Αγροτική Τράπεζα.
Στις 29 Οκτωβρίου συγκεντρώθηκαν στο σχολείο οι μαθητές, κυρίως από την πόλη, με όσους καθηγητές δεν είχαν ακόμη επιστρατευθεί, έγινε η πρώτη ώρα αλλά το σχολείο διαλύθηκε μόλις κτύπησε συναγερμός και οι μαθητές έτρεξαν να προστατευθούν κυρίως κάτω από τις κερκίδες του Σταδίου.
Τον Νοέμβριο του 1940 έγιναν προετοιμασίες για να λειτουργήσει το σχολείο πιθανόν σαν βοηθητικό Νοσοκομείο.
Την άνοιξη του 1941 για λίγες μέρες εγκαταστάθηκαν Γερμανοί στρατιώτες.
Τον Σεπτέμβριο του 1941 στη Δράμα γίνεται “.. η πρώτη μαζική εξέγερση του Ελληνικού λαού με χαρακτήρα μαχητικό και επαναστατικό”. Οι Βούλγαροι φασίστες κατακτητές αντιδρούν με ομαδικές εκτελέσεις 3000 πατριωτών στην πόλη και τα χωριά (κυρίως Δοξάτο) της Δράμας.
Αυτές τις μέρες το σχολείο χρησιμοποιείται σαν κρατητήριο. Στην χαράδρα και στην τοποθεσία “Νταμπλατζάς”, πίσω από το σχολείο, εκτελούνται ομαδικά πολλοί Δραμινοί.
Τα χρόνια 1942-43-44 το σχολείο στα χέρια των Βουλγάρων απογυμνώνεται. Αφαιρούνται βιβλία, έπιπλα, τα εποπτικά μέσα ακόμα και τα κουφώματα και μεταφέρονται στη Βουλγαρία. Μετά την απελευθέρωση στις 18-10-46 ο Διευθυντής κ. Τοπάλης και ο Φυσικός κ. Λεωνιδόπουλος αναγνωρίζουν και παραλαμβάνουν τα επιστραφέντα από την Βουλγαρία , μετά από διακρατική συμφωνία , είδη.
Αυτά ήταν:
- προβολέας,
- καναπές,
- 2 πολυθρόνες,
- 3 ντουλάπες,
- 1 τραπέζι,
- 1 ρολόι,
- 24 τόμοι Εγκυκλοπαίδειας,
- Παγκόσμιος Ιστορία,
- Παγκόσμιος Γεωγραφία.
Φαίνεται όμως ότι οι Βούλγαροι κουβάλησαν στο σχολείο και πράγματα που πήραν από σπίτια Δραμινών.
Έτσι βρήκαμε ότι με την υπ’ αριθ. 116/5-2-45 απόφαση του το Λαϊκό Δικαστήριο αποφάσισε να επιστραφούν στον ιδιοκτήτη τους κ. Μιχ. Φέσσα ο υφασμάτινος καναπές και οι τέσσερις πολυθρόνες από το σχολείο.
Παρά το ότι όσους ρωτήσαμε δεν ήταν σε θέση να το επιβεβαιώσουν, αλλά μόνο υποθέσεις να κάνουν, θεωρούμε σίγουρο ότι λειτούργησε στο διάστημα αυτό της Βουλγάρικης κατοχής το κτίριο σαν Βουλγάρικο σχολείο.
Γίνονταν μαθήματα από Βούλγαρους καθηγητές για τα παιδιά των Βουλγάρων αλλά είναι πολύ πιθανό και για παιδιά ορισμένων Ελλήνων που συνεργάστηκαν με τους κατακτητές.
Υπήρχε επίσης εγκατεστημένο στρατιωτικό απόσπασμα και ασύρματος, του οποίου η κεραία ξεχώριζε από μακριά. Αυτά τα χρόνια πρωτοχρησιμοποιήθηκε και η κουζίνα που υπήρχε κάτω από το Αμφιθέατρο και περιλάμβανε πέτρινο πάγκο, 2 μαρμάρινες γούρνες και μία μηχανή κουζίνας (μάλλον μασίνα).
Τη μηχανή αυτή , της οποίας η θέση είναι ακόμη εμφανής, στις 7/8/45 η σχολ. εφορία του Γυμνασίου αποφάσισε να την δώσει στο Οικοτροφείο Ορφανών Αρρένων Δράμας “…λαβούσα υπ’ όψιν ότι η ως άνω μηχανή δεν αποτελεί κτήμα του Γυμνασίου και αφ’ ετέρου τον ιερόν σκοπόν, δι’ ον προορίζεται”.
Μετά την απελευθέρωση της περιοχής από τα στρατεύματα κατοχής η Δράμα ουσιαστικά διοικείται από τις δυνάμεις του ΕΑΜ (τε12/10/44-24/3/45).
Νομάρχης αναλαμβάνει ο κ. Αχ. Βαγενάς. Το σχολείο αρχίσει τη λειτουργία του όχι με κανονικούς καθηγητές (τους διορισμένους προπολεμικά ) αλλά με φοιτητές, δάσκαλους, κ.λ.π. οι οποίοι έκαναν το παν να αναστήσουν το σχολείο.
Δυστυχώς όμως για την περίοδο αυτή, Οκτώβριος 1944 – Μάρτιος 1945, εκτός του ότι δεν υπάρχουν, παρά ελάχιστα, γραπτά στοιχεία και οι μαρτυρίες είναι εξαιρετικά φειδωλές.
Σημαντικές ημερομηνίες
Από το μοναδικό Βιβλίο Πράξεων της σχολ. εφορίας που βρήκαμε αντιγράφουμε μερικές πληροφορίες:
16-1-45 κοινοποιείται η απόλυση του κ. Αθανασιάδη και αναλαμβάνει διευθυντής ο κ. Ν. Μουρτζόπουλος, φοιτητής γεωπόνος.
23-1-45 γίνεται η πρώτη μεταπολεμική απογραφή από την οποία προκύπτει η κατάσταση λεηλασίας στην οποία παραλήφθηκε το σχολείο από τους κατακτητές . Από την σύγκριση με την αμέσως επόμενη απογραφή του 1948 προκύπτει ότι τα χρόνια που μεσολάβησαν έγινε μια πολύ σημαντική προσπάθεια ανασύστασης του σχολείου.
Μέσα στον Ιανουάριο του 1945 γίνονται 2 θεατρικές παραστάσεις από μαθητές στο Αττικόν. Κόβονται 1486 και οι εισπράξεις ανέρχονται σε 131.000 λεβα (οι δοσοληψίες εξακολουθούν να γίνονται με λεβα ). Αποφασίζεται να κατασκευαστούν 250 θρανία , να απολυμανθεί το κτήριο και να επισκευασθούν τα αποχωρητήρια .
Προκείμενου να επιτευχθεί ο κύριος στόχος δηλαδή οι κατασκευή θρανίων συγκεντρώνεται ξυλεία ως εξής : από το καπνεργοστάσιο Αυστροελληνική 300 σανίδες , από το καπνεργοστάσιο Μιχαηλίδη 150 σανίδες , από το καταφύγιο του ταχυδρομείου 10 σανίδες , από το καταφύγιο Κοεν 10 σανίδες και από το πυροβολικό 5 μαδέρια των τεσσάρων μέτρων.
4-5-45 υποβάλει παραίτηση ο καθηγητής Αγαθάγγελος Τσαούσης μετέπειτα μητροπολίτης Ζιχνών και Νευροκοπίου. Θα γίνει δεκτή στις 17/8/46.
Με την διαθήκη του ( 18-12-1957) όρισε πως οι τόκοι του ποσού που έχει κατατεθεί, από τον ίδιο, στην Εθνική Τράπεζα να δίνονται σε πτωχό αριστεύσαντα απόφοιτο των σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δράμας, Πόντιο την καταγωγή, που έχει εισαχθεί και φοιτά σ’ ένα από τα τμήματα των σχολών Φιλοσοφικής, Θεολογικής και Θετικών Επιστημών των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης
15-5-45 απολύεται ο επιστάτης Γ. Πίσπας που εργάζεται στο σχολείο από το 1935 λόγω οικονομικών δυσκολιών
17-10-45 πρώτη αναφορά σε συσσίτιο άπορων με την αγορά 30 κιλών κριθαριού και 30 κιλών πιτύρων. Οι μαθητές πληρώνουν εκπαιδευτικά τέλη ενώ αρκετά χρόνια αργότερα θα προστεθεί και ειδική εισφορά (1359/49) από την οποία απαλλάσσονται:
- οι προαχθέντες με άριστα
- τα τεκνά φονευθέντων , εκτελεσθέντων ή εκλιπόντων κατά το κίνημα του 1944
- και τον κατά των συμμοριτών αγώνα,
τα τεκνά πολυτέκνων”.
8-12-45 η πρώτη μαθητική απεργία
10-12-45 με την υπ. αριθ. Εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας “… απαγορεύεται εις τους μαθητάς να μετέχωσιν συλλόγων και οργανώσεων πολιτικών..” με βάση αυτή τη εγκύκλιο θα τιμωρηθούν στις 23-5-49 “… με 8 μέρες αποβολή οι μαθηταί Καλαϊτζίδης και Κουιρουκίδης γιατί έλαβαν μέρος στον αγώνα ΔΟΞΑ – ΑΡΗ…”
25-9-46 εκδίδονται απολυτήρια μετά από εξέταση σε μαθητές ” κατ’ ιδίαν διδαχθέντες “. Εντύπωση προκαλούν οι λόγοι για τους οποίους δίνονται οι απαλλαγές (ατροφία, σκολίωση, ξηρά πλευρίτις, αδενοπάθεια,…). Η διαδικασία αυτή θα συνεχιστεί για πολλά χρόνια αργότερα. Ο υποψήφιος έπρεπε να προσκομίσει “δικαιολογητικά” για τους λόγους που τον ανάγκασαν να μην παρακολουθήσει τα μαθήματα.
18-4-46 με την υπ. αριθ. πράξη του συλλόγου καθηγητών “..παρακαλείται ο Διευθυντής της Ούνρα όπως μεριμνήσει δια την χορήγησιν τροφίμων και ιματισμού για τους μαθητάς, διότι ως επί το πλείστον είναι γυμνοί και ανυπόδητοι διαμένουν δε εις υγρά και ανθυγιεινά δωμάτια…”
21-3-46 αναλαμβάνει διευθυντής ο κ. Τοπάλης “..προαχθείς εκ της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων..”
14-5-46 μαθητικό συλλαλητήριο “..δια την πλήρη αποκατάστασιν των εθνικών μας διεκδικήσεων…”
25-5-46 ο καθηγητής του σχολείου κ. Γλυκοφρύδης αποσπάται “…παρά τω γραφείω του Πρωθυπουργού…”
31-5-46 οι πρώτες γυμναστικές επιδείξεις , ενώ καθιερώνονται σε ετήσια βάση λαμπαδηφορίες, θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις που διεξάγονται όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στις αίθουσες ΑΤΤΙΚΟΝ και ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ
22-1-47 η πρώτη απεργία καθηγητών. Δεν συμμετέχουν τέσσερις τους οποίους συγχαίρει εγγράφως η Νομαρχία.
22-4-47 συλλαμβάνεται στο σχολείο ο καθηγητής μαθηματικών κ. Δ. Κωνσταντόπουλος ο οποίος και τον Σεπτέμβριο του 47 εξακολουθεί να βρίσκεται στις φυλακές Επταπυργίου “….μετά από μία σκηνοθετημένη δίκη αγωνιστών του ΕΑΜ μαζί με τους Αχ. Βαγενά, Χρ. Νικολαίδη, Στ. Εμμανουήλ …”
29-11-47 αποφασίζεται η δαπάνη 2.700.000 δρχ. “..δια τη αγοράν ομιλούσης κινηματογραφικής μηχανής…”. Μέχρι τη δεκαετία του ’60 χρησιμοποιείται αλλά στη συνέχεια χάνονται τα ίχνη της. Σύμφωνα με μη επιβεβαιωμένες πληροφορίες την δανείσθηκαν αξιωματικοί του στρατού και έκτοτε δεν επιστράφηκε.
25-1-50 “..ο μάγειρας του συσσιτίου κ. Γρ. Κουγιουμτζής δεν επληρώθει ουδόλως κατά τα παρελθόντα έτη 1948-1949…”
23-11-55 οι μαθητές διαδηλώνουν για την Κύπρο
20-5-60 πραγματοποιείται η πρώτη πολυήμερος εκδρομή “..προς την Νότιον Ελλάδα..”
21-4-67 “..κατά την 1ην διδακτικήν ώρα τα μαθήματα διεκόπησαν και επανελήφθησαν την 8ην Μαΐου με ομιλίαν του Διευθυντή περί του χαρακτήρος της Επαναστάσεως της 21/4/67.”
11-3-68 κοινοποιείται εγγράφως η απόλυσης του Λυκειάρχη κ. Κουτρούμπα
18-10-75 οι πρώτες μαθητικές εκλογές
21-2-81 για πρώτη εφαρμόζεται η πενθήμερη λειτουργία του σχολείου
17-11-81 για πρώτη φορά ορίζεται αργία η 17 Νοεμβρίου (γιορτή Πολυτεχνείου).
Θερμές ευχαριστίες
Υλικό απο την ιστοσελίδα: http://1lyk-dramas.dra.sch.gr/new/index.php/1-gel-dramas/istoria
Επίσης: https://arrenon.blogspot.com/
Φωτογραφίες απο http://www.proinos-typos.gr/paradothike-stous-mathites-o-neos-avlios-choros-tou-gymnasiou-arrenon-dramas/
Επίσης https://www.destanea.com/dimos-dramas-main/istoria-dimou-dramas/item/28-1